Het Federaal Plan voor Duurzame Onwikkeling (FPDO)
Dit plan legt vast welke maatregelen op federaal niveau moeten worden genomen om enerzijds de internationale en Europese engagementen te realiseren en anderzijds de doelstellingen vastgelegd in de Langetermijnvisie. Bij het begin van een regeerperiode wordt er een plan opgemaakt voor een cyclus van 5 jaar, zoals de wet van 5 mei 1997, gewijzigd door de wet van 30 juli 2010, het bepaalt.
België was een van de eerste landen die een federale strategie voor duurzame ontwikkeling uitwerkte als gevolg van de verbintenissen die werden aangegaan tijdens de VN-conferentie in Rio in 1992.
Het wettelijke kader (wet van 5 mei 1997) is gebaseerd op een beleidscyclus (Plan - Do - Check - Act) voor het uitwerken van de federale plannen voor duurzame ontwikkeling (FPDO) en het opstellen van de federale rapporten over duurzame ontwikkeling. In cycli van 5 jaar bepalen de FPDO de acties en maatregelen die op federaal niveau moeten worden genomen om enerzijds een deel van de internationale en Europese verbintenissen en anderzijds de doelstellingen van de federale langetermijnvisie over duurzame ontwikkeling te verwezenlijken. Deze acties worden uitgevoerd door de federale administraties en vervolgens geëvalueerd door de Taskforce Duurzame Ontwikkeling van het Federaal Planbureau. Deze evaluatie dient dan als basis voor een nieuwe cyclus van 5 jaar.
Sinds 1999 werden drie federale plannen voor duurzame ontwikkeling opgesteld: FPDO 2000-2004 en FPDO 2004-2008. Door de toenmalige politieke context en de wetsherziening is het FPDO 2009-2012 in de ontwerpfase gebleven. Na het aantreden van een nieuwe regering in oktober 2020 is een nieuw plan opgesteld. Het werd op 1 oktober 2021 goedgekeurd.
Van voorontwerp tot plan
In de beleidscyclus van het FPDO is de ICDO verantwoordelijk voor het voorstellen van acties en maatregelen die het geleidelijk in werking treden van de doelstellingen van de langetermijnvisie mogelijk maken. Hiervoor baseert ze zich o.a. op het federaal rapport voor duurzame ontwikkeling van de Taskforce Duurzame Ontwikkeling van het Federaal Planbureau. Het opstellen van het federaal plan voor duurzame ontwikkeling verloopt in verschillende fasen. In de eerste fase werkt de ICDO samen met experten uit verschillende federale overheidsdiensten aan het voorontwerp van het federaal plan voor duurzame ontwikkeling. Deze tekst bevat een eerste voorstel van maatregelen en acties die de federale overheidsdiensten in de volgende beleidscyclus zullen uitvoeren. Dit voorontwerp wordt in de tweede fase ter raadpleging voorgelegd. In deze fase kan iedereen, burgers en middenveldorganisaties, opmerkingen en suggesties ter verbetering formuleren. De Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling is verplicht om een advies op te stellen over dit voorontwerp. De ICDO verwerkt alle opmerkingen en past de tekst aan. Aan het einde van deze fase spreken we van het ontwerp van het federaal plan voor duurzame ontwikkeling. Dit ontwerp wordt door de ICDO overgemaakt aan de federale regering. In de laatste fase beslist de federale regering over het ontwerp. Zij kan de tekst wijzigen, bijsturen en tenslotte goedkeuren. Na deze goedkeuring door de federale regering is het federaal plan voor duurzame ontwikkeling definitief.
Editie 2021 van het FPDO: het belang van de stakeholders
Doelstelling: betrokkenheid bij de SDG's en synergieën tussen federale instellingen
België heeft al tal van acties ondernomen om bij te dragen aan de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (of SDG's) sinds de goedkeuring van de Agenda 2030 voor Duurzame Ontwikkeling in september 2015. We willen de bestaande mechanismen nu graag aanvullen met een gecoördineerde aanpak van de federale autoriteiten, waarbij gezorgd wordt voor samenhang en synergieën tussen de federale instellingen en waarbij de betrokkenheid van alle geledingen van de samenleving bij de SDG's wordt gestimuleerd.
De wet van 5 mei 1997 betreffende de coördinatie van het federale beleid inzake duurzame ontwikkeling legt de modaliteiten vast voor de voorbereiding van het Federaal Plan voor Duurzame Ontwikkeling. Dit plan bepaalt de maatregelen die de komende vijf jaar op federaal niveau moeten worden genomen om:
- de internationale en Europese verbintenissen (d.w.z. de Agenda 2030 voor Duurzame Ontwikkeling, in het bijzonder de SDG's) na te komen;
- de doelstellingen te behalen die in de federale strategische langetermijnvisie zijn opgenomen.
Betrokkenheid van de stakeholders
De Interdepartementale Commissie voor Duurzame Ontwikkeling (ICDO) is verantwoordelijk voor de opstelling van het plan. De Commissie maakt een voorontwerp op dat aan de regering wordt overgemaakt. Voordat het voorontwerp in een plan wordt omgezet, voorziet de wet in een bevolkingsraadpleging.
Er moet overeenstemming worden bereikt over elk nieuw plan binnen de twaalf maanden na de installatie van een nieuwe regering.
Om de stakeholders zo vroeg mogelijk bij de uitwerking van het plan te betrekken, heeft de ICDO voor deze editie beslist om hen van bij de voorbereidingsfase in de zomer 2018 te raadplegen. Ze heeft de leden van de federale adviesraden geraadpleegd (dit zijn organisaties die maatschappelijke groepen vertegenwoordigen: FRDO, CRB en haar commissie Verbruik, HRZKMO) en enkele specifieke organisaties die bezig zijn met duurzame ontwikkeling. Deze dialoog met de stakeholders vond plaats in drie fasen. Zo konden de verwachtingen in kaart worden gebracht en een reeks prioritaire thema's worden vastgesteld (mei 2019).
Opstelling van het voorontwerpsplan
Vanaf mei 2019 hebben de leden van de ICDO-werkgroep overleg gepleegd met deskundigen van hun federale overheidsdiensten om deze actiepunten meer in detail uit te werken. Van juni tot december zijn door de deskundigen zo'n 50 actiefiches met verschillende maatregelen opgesteld en onderling besproken. Het doel was om een antwoord te geven op de vastgestelde maatschappelijke uitdagingen en precies te bepalen welke interdepartementale samenwerkingen nodig waren voor de uitvoering ervan.
Op 6 februari 2020 heeft het interfederaal Steunpunt tot bestrijding van armoede zijn tweejaarlijkse Verslag 2018-2019 ‘Duurzaamheid en armoede’ voorgesteld aan de Interdepartementale Commissie voor Duurzame Ontwikkeling. Dit Verslag bevat verschillende inzichten en aanbevelingen met betrekking tot armoede- en klimaatbeleid.
Begin 2020 werden de fiches opnieuw gegroepeerd om collectieve discussies over actiegroepen aan te moedigen. In april 2020 werden alle fiches in één enkel document gebundeld zodat ze door de deskundigen van de FOD en de leden van de werkgroep konden worden herzien. Een eerste gestabiliseerde versie werd in juli 2020 voor herlezing verstuurd.
Gezien de veranderende gezondheidscontext, het Europese beleid en de komst van een nieuwe regering is de tekst van oktober tot december 2020 door de ICDO-werkgroep bijgewerkt. Het document werd in januari door de plenaire vergadering van de ICDO goedgekeurd voor verzending naar de minister voor duurzame ontwikkeling.
Van openbare raadpleging tot plan
Namens de Ministerraad heeft de minister belast met duurzame ontwikkeling vervolgens het voorontwerpplan gelijktijdig voorgelegd aan de Wetgevende Kamers, aan de Raden en aan de Regeringen van de Gemeenschappen en de Gewesten. Om verder te gaan in die participatieve logica werd het voorontwerp van FPDO eerst voorgelegd aan de bevolking tussen 09 april 2021 en 08 juni 2021. Gelet op het vrij technische karakter van het document was het allereerst het doel van de raadpleging om de kwaliteit van de analyses en de voorstellen te verbeteren.
Zo’n 17 burgers, 22 organisaties, 6 adviesraden en 1 Gewest hebben tijdens deze periode hun mening laten horen. Deze adviezen werden uitgesplitst in meer dan 650 opmerkingen en werden door de deskundigen van de ICDO verwerkt om het ontwerp-plan op te stellen. Na de verwerking van deze adviezen is het plan naar de minister van Duurzame Ontwikkeling gestuurd voor de start van de politieke onderhandelingen. Deze onderhandelingen zijn op 1 oktober binnen de wettelijke termijn afgerond.
De federale regering, de federale instellingen en de actoren van het maatschappelijk middenveld beschikken nu over een routekaart voor het implementeren van doelstellingen rond duurzame ontwikkeling. Eind maart mag de regering nog het jaarlijkse uitvoeringsverslag verwachten.
Nuttige documenten:
- Het Federaal Plan voor Duurzame Ontwikkeling 2021 in het Nederlands - Volledige versie
- Het Federaal Plan voor Duurzame Ontwikkeling 2021 - Volledige versie in het Duits : Föderaler Plan für nachhaltige Entwicklung 2021
- Het Federaal Plan voor Duurzame Ontwikkeling 2021 in het kort (NL Brochure)
- Federal Plan for Sustainable Development in a nutshell (EN Brochure)
- Föderaler Plan für nachhaltige Entwicklung kurz eklärt (DE Brochure)
- Het Federaal Plan voor Duurzame Ontwikkeling 2021 uitgelegd aan het grote publiek