Business & Human Rights

Wat zijn mensenrechten?

De idee van mensenrechten is even eenvoudig als sterk: elke persoon heeft het recht om waardig te worden behandeld. Mensenrechten zijn eigen aan alle mensen, ongeacht hun nationaliteit, woonplaats, geslacht, nationaliteit of etnische afstamming, kleur, godsdienst, taal of elke andere situatie.

Deze rechten zijn allemaal ondeelbaar, onderling verbonden en onderling afhankelijk. Dit betekent dat een verbetering van de uitoefening van een recht de vooruitgang van andere rechten in de hand werkt. De ontneming van een recht heeft bovendien een impact op alle andere rechten.

Wat zijn de officiële bronnen met betrekking tot de mensenrechten?

• De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (EN- 1948) vormt de hoeksteen van het moderne recht en is het gemeenschappelijk door alle volkeren en alle naties te bereiken ideaal.
• De Universele Verklaring wordt in het internationaal recht gecodificeerd door het Internationaal verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten (EN) en het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten (EN - 1966).
  
• Op arbeidsvlak worden de mensenrechten gegarandeerd door de acht fundamentele verdragen van de Arbeidsorganisatie (IAO). Deze verdragen zijn gebaseerd op de beginselen en rechten betreffende de vrijheid van vereniging en collectieve onderhandelingen, de uitschakeling van gedwongen en verplichte arbeid, de afschaffing van kinderarbeid en de uitschakeling van discriminatie bij arbeid en beroep.

Wanneer ze samen worden genomen, vormen deze documenten het minimale referentiepunt voor wat de internationaal erkende mensenrechten betreft.

In welk opzicht belangen de mensenrechten de staten aan?

De staten zijn wettelijk verplicht om de mensenrechten die zijn vastgelegd in de door hen goedgekeurde internationale verdragen te eerbiedigen, te beschermen en uit te voeren. Wat wordt daaronder verstaan?

• eerbiedigen: de staten mogen zich niet verzetten tegen het genot van de mensenrechten of het niet beperken.
• beschermen: de staten moeten individuen en groepen beschermen tegen mensenrechtenschendingen, onder meer door handelsondernemingen.
• uitvoeren: de staten moeten positieve-discriminatiemaatregelen nemen om het genot van de fundamentele mensenrechten te vergemakkelijken.

In welk opzicht belangen de mensenrechten de bedrijven aan?

Het is al lang bekend dat het bedrijfsleven ingrijpende gevolgen voor de mensenrechten met zich kan meebrengen. De acties van zowel handelsondernemingen als privéactoren kunnen een positieve of negatieve impact op het genot van de mensenrechten hebben.

Bedrijven kunnen een invloed uitoefenen op de mensenrechten van hun werknemers, hun klanten, de medewerkers van hun logistieke ketens of gemeenschappen rondom hun activiteiten. De ervaring leert ons immers dat de bedrijven de mensenrechten kunnen schenden en dit ook daadwerkelijk doen daar waar er niet voldoende aandacht wordt besteed aan dat risico en aan de manier om het te verminderen.

De internationale mensenrechtenverdragen leggen over het algemeen geen directe wettelijke verplichtingen op aan bedrijven. Het is echter aan de staten om nationale wetten in te voeren en te laten toepassen die de bedrijven ertoe kunnen aanzetten om de mensenrechten te eerbiedigen, waaronder wetten waarin de wettelijke minimale arbeidsgerechtigde leeftijd is vastgelegd. De specifieke plichten van bedrijven inzake mensenrechten zijn echter al lang een onderwerp van discussie.

→ De richtsnoeren inzake bedrijfsleven en mensenrechten (EN) werden opgesteld om duidelijkheid te verschaffen over de rol en de verantwoordelijkheden van staten en bedrijven met betrekking tot de impact op de mensenrechten.

→ Onderstaande video geeft in 3 minuten een inleiding tot de richtsnoeren inzake bedrijfsleven en mensenrechten van de VN ( EN):