Een studie naar de verduurzaming van de internationale agrovoedingsketens in België

De verborgen prijs van onze voeding

De agrovoedingssector heeft een grote impact op het milieu. De landbouw beslaat ongeveer 40% van het landoppervlak en de voedselproductie is verantwoordelijk voor 30% van de wereldwijde broeikasgasuitstoot en 70% van het zoetwatergebruik. Daarnaast is de omvorming van natuurlijke ecosystemen naar bouwland en weidegrond de belangrijkste factor die het uitsterven van soorten bedreigt.

Ondanks de aanzienlijke winsten die deze sector genereert, is de algemene sociaaleconomische impact ervan evenmin bemoedigend. De afgelopen decennia zijn de omstandigheden voor producenten verslechterd, is de kloof tussen landbouw- en consumptieprijzen groter geworden en worden kleine producenten in zuidelijke landen vaak uitgesloten van markten met een hogere toegevoegde waarde.

De geglobaliseerde waardeketens zijn in grote mate verantwoordelijk voor deze ecologische en sociale achteruitgang, ondanks de groei van het bbp die ze in veel landen hebben helpen genereren.

World Bank, World Development Report 2020: Trading for Development in the age of Global Value Chains, October 2019

Initiatieven om de duurzaamheid van de sector te verbeteren

In deze context worden er op alle niveaus (nationaal, Europees, internationaal), zowel door de overheid als door de privésector, tal van initiatieven genomen om de duurzaamheid van de internationale agrovoedingsketens te verbeteren, vooral op het vlak van fatsoenlijke inkomens, respect voor de mensenrechten en de strijd tegen ontbossing.

Een van deze initiatieven was het voorstel voor een federale "Beyond Food"-strategie dat in 2020 werd uitgewerkt door de werkgroep "Maatschappelijke verantwoordelijkheid" van de Interdepartementale Commissie voor Duurzame Ontwikkeling (ICDO). Doel? “Bijdragen tot een transitie in de agrovoedingssector naar duurzame voedselimportketens, door de responsabilisering en samenwerking van alle stakeholders in België".

Een onderzoek om de prioritaire sectoren te identificeren

Om deze “Beyond Food”-strategie concreet vorm te geven, gaf het FIDO opdracht tot een grondige duurzaamheidsanalyse van de internationale voedsel- en landbouwketens in België, om voorrang te geven aan die ketens waarvoor ecologische en sociale transitiepaden kunnen worden opgezet. De studie werd uitgevoerd door het consortium BASIC, de Universiteit Antwerpen (Law and Development Research Group) en het Fair Trade Advocacy Office (FTAO), en had de volgende doelstellingen:

• de verschillende internationale agrovoedingssectoren identificeren waarvan de producten vanuit zuidelijke landen in België worden ingevoerd;
• de belangrijkste potentiële problemen op het vlak van duurzame ontwikkeling in deze sectoren identificeren;
• bestaande publieke en private initiatieven in België en Europa identificeren en analyseren;
• een wegingsmethodologie ontwikkelen om sectoren te prioriteren volgens hun duurzaamheidsrisico's, (potentiële) hefbomen om ze duurzamer te maken en mogelijke links met landen van de Belgische Ontwikkelingssamenwerking;
• beleidsinitiatieven en aanbevelingen voorstellen die de federale regering kan nemen.

Je kan de resultaten van dit onderzoek terugvinden in het volledige verslag (alleen in het Engels) of het samenvattend verslag, beschikbaar in het Nederlands, Frans of Engels.

Meer info over het onderzoek

Voor meer info of vragen kan je terecht bij Anneleen Malesevic (anneleen.malesevic @ fido.fed.be)