Languages

Rechtvaardige Transitie in België

Door de klimaatsverstoring en biodiversiteitsverlies, moeten we de manier waarop we produceren, consumeren en leven veranderen om een ecologisch duurzame en economisch levensvatbare samenleving op te bouwen. Maar deze reis naar een duurzame wereld, de echte uitdaging van deze eeuw, kan alleen worden gemaakt door ervoor te zorgen dat niemand achterblijft. De betrokkenheid van alle groepen in de samenleving, inclusief de meest kwetsbaren, is nodig om collectief na te denken over een sociaal en ecologisch wenselijke toekomst voor iedereen.

 

Een beetje geschiedenis

Het Just Transition-concept vindt zijn oorsprong in de Amerikaanse vakbondsstrijd van de jaren 1970, maar won in 2015 aan bekendheid na 3 mijlpaalgebeurtenissen :

  • de publicatie door de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) van de "9 leidende beginselen voor een rechtvaardige transitie naar ecologisch duurzame economieën en samenlevingen voor iedereen";
     
  • de goedkeuring door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties van de Agenda 2030, die 17 doelstellingen voor duurzame ontwikkeling bevat om een einde te maken aan armoede, de planeet te beschermen en vrede en rechtvaardigheid voor iedereen te garanderen;
     
  • de ondertekening van het Akkoord van Parijs, dat als doel heeft de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad boven het pre-industriële niveau en verwijst naar de "vereisten van een rechtvaardige overgang voor de beroepsbevolking en het scheppen van fatsoenlijke banen van goede kwaliteit".
     

België op weg naar een rechtvaardige transitie …

In 2019 plaatste de Klimaatcoalitie dit concept op de politieke voorgrond . Ze vroeg de federale regering immers om een Nationale Conferentie voor een Rechtvaardige Transitie hierover te organiseren.  Hieraan werd gehoor gegeven en de Vivaldi-regering nam in september 2020 de Nationale Conferentie voor een Rechtvaardige Transitie op in het regeerakkoord.

Deze Conferentie wordt niet gezien als een eindpunt maar als het begin van een lang proces dat ons op een rechtvaardige en democratische wijze moet leiden naar een klimaatneutraal en circulair België tegen 2050.
 

… door de vier maatschappelijke pijlers samen te brengen

Op 24 mei 2022 kondigt minister van Klimaat, Leefmilieu, Duurzame Ontwikkeling en Green Deal Zakia Khattabi de start van de Staten-Generaal van de Rechtvaardige Transitie aan om de Belgische conferentie voor te bereiden. Die volgen elkaar op tot november 2023 en zijn gericht op het democratiseren en collectiviseren van het debat over het uitgestippelde traject en de keuzes die we collectief moeten maken om ervoor te zorgen dat we gaan voor een rechtvaardige transitie. Deze Staten-Generaal bevat vier werkgebieden:

  • Een maatschappelijk proces, via de lancering van een Forum voor een Rechtvaardige Transitie dat bestaat uit stakeholders uit het georganiseerde maatschappelijk middenveld, om de thema’s, uitdagingen, kansen, risico's, eisen etc. van het maatschappelijk middenveld met betrekking tot een Rechtvaardige transitie in kaart te brengen;
     
  • Een consultatie van de overheid. De federale overheidsdiensten zijn geraadpleegd en hebben hun expertise gedeeld rond het thema;
     
  • Een burgerconsultatie, via de lancering van een Burgeragora van de Rechtvaardige Transitie. Dit deliberatief burgerproces zal op volgende vragen moeten antwoorden: Onder welke voorwaarden zal de transitie op een rechtvaardige manier verlopen? en Hoe laat je niemand in de steek? Het Agora vatte de werkzaamheden aan in het weekend van 2 en 3 september 2023 en vervolgt die tot 25 november;
     
  • Een Hoog Comité voor een Rechtvaardige Transitie, bestaande uit deskundigen, is opgericht om een wetenschappelijke basis te leggen voor het werk van de Conferentie. Dat Hoog Comité heeft als opdracht het delen van zijn expertise  en moet op de vraag Hoe de rechtvaardige transitie in België organiseren en institutionaliseren? antwoorden.

Op de agenda

Elke onderdeel zal bijdragen tot de werkzaamheden van de Conferentie voor een Rechtvaardige Transitie in België, die zal plaatsvinden op 8 en 9 november 2023 in het Square in Brussel.

Op 4 en 5 maart 2024 zal ter gelegenheid van het Belgische voorzitterschap van de Europese unie een Europese Conferentie voor een Rechtvaardige Transitie zal worden georganiseerd.

Meer weten ?